Digitale Fotografie Vakantie

Voor een later te maken foto ben ik in de weer geweest met een schilderij van Rembrandt. Een soort studeren. Wetende dat Rembrandt veel met daglicht of olielampjes werkte als lichtbron. Een schilder heeft veel creatieve vrijheid hoe hij/zij met het licht omgaat. Lichten kunnen groter en kleiner gemaakt worden met een kwast en verf. Voor een fotograaf is dit lastiger. Het licht wat je in de uiteindelijke foto ziet moet er op het moment van maken zijn. De studie begint.

De lat leg ik hoog voor mijzelf. Een schilderij van Rembrandt namaken is geen sinecure. Waarom? Omdat Rembrandt hele gekke dingen deed met zijn licht. Er was in die tijd nauwelijks kunstlicht, misschien af en toe een olielampje, maar hij werkte voornamelijk met daglicht. Gezien het feit dat ik geen goede daglicht studio bezit moet ik het wel met kunstlicht namaken. En daarmee beginnen de problemen. Als je goed kijkt zie je dat in dit schilderij, maar ook in vele anderen, hij klein en zacht licht schildert. Dat is iets wat haast niet na te doen is.Het is een contradictie. Wanneer licht klein is, is het hard. Groot licht is zacht. En Rembrandt heeft beiden tegelijk. Klein en zacht licht. Dat kan eigenlijk niet. Wel voor een schilder, niet voor een fotograaf. En daar zit voor mij voornamelijk de uitdaging in. Een achtergrond net wel/niet laten dichtlopen is niet zo moeilijk. Kwesiet van afstand tot het licht.

Rembrandt werkt voornamelijk met klein licht omdat alleen wilde laten zien wat hij wilde laten. De rest valt in de schaduw of is überhaupt niet zichtbaar. Daarvoor heb je altijd klein licht nodig. En zo schilderde hij het dan ook. Mat als groot voordeel hij had kwasten en ik als fotograaf niet. Hij kon partijen donkerder schilderen naar believen of lichter. Als ik het fotografeer dan moet het ook echt zo zijn op het moment van de opname. Ik ga niet partijen donkerder maken door middel van nabewerking. Dat is niet mijn soort fotografie of manier van werken. Dus om een donkere achtergrond te verkrijgen moet ik zorgen dat er geen licht opvalt, of heel erg weinig. Bij mij is het altijd zo: what you see is what is was.

Om dat voor elkaar te krijgen werk ik uiteraard maar met één lamp. In dit geval een oude Bowens studioflitser. Achter de lamp hangt een zwart reflectiescherm om ervoor te zorgen dat er geen licht valt op de achtergrond. Zie het origineel van Rembrandt.
Voor de flitser hangt een doorschiet schermpje waardoor ik heen flits. Ik heb niet voor een softbox gekozen omdat het licht dan alle kanten op zou gaan. Een nadeel van het werken in een “te” kleine studio. Het licht moet heel erg gericht blijven. Maar direct en klein licht is ook hard licht. Te hard om in de buurt van de sfeer van Rembrandt zijn schilderij te kunnen komen. Daarom hangt dat schermpje voor de flitser. Het is gericht en klein licht, maar wel wat zachter gemaakt. Zo doe je dat.

Ik moest wel voor hard licht kiezen omdat ik al gezien had dat op de rug van de vrouw bijzonder hard licht valt. Totaal onlogisch voor de tijd waarin Rembrandt het schilderde. In 1631 waren er geen lichtbronnen die zoveel en hard licht konden geven. Kortom Rembrandt heeft flink zitten fantaseren met zijn kwasten. Theoretisch kan dit licht niet in die tijd. Maar het is wel een werkelijkheid waar ik mee te maken heb wanneer ik het wil namaken.

In mijn eigen foto ben ik niet verder gegaan dan wat je ziet in de bovenstaande foto. Veel lichter kon ik het niet maken anders zou mijn hand overbelicht worden net als mijn nek. Hier zie je al een duidelijk voorbeeld dat sommige dingen met een kwast veel makkelijker te maken zijn dan met een camera. Ook van invloed is de kleding keuze. Ik had een zwart fluwelen jasje aan en dat absorbeert enorm veel licht. Dit gekozen omdat dit een beetje representatief is voor de kerst periode. En ook nog eens duidelijk verschil tussen donkere achtergrond en jasje. Dat dan weer wel. Dat laat ik niet zomaar dichtlopen. Middels een S-1 op de Fuji X-T3. Echter die S-1 heeft natuurlijk ook zijn invloed op andere donkere delen in de foto. Je kan die dus niet zomaar instellen. Theoretisch zou de achtergrond daardoor te licht kunnen worden. Die heb ik echter weer opgevangen door daar geen licht te laten komen.

Ga ik naar de andere kant van het portret dan ontstaat daar het grootste probleem. De bijbel is zo belangrijk voor de aard van dit schilderij! Die reflecteert namelijk het licht wat over haar rug heen komt terug op haar gezicht. Het heeft de functie van een reflectiescherm. Ik zet nooit reflectieschermen recht tegenover de lichtbron omdat licht dan van twee kanten komt. En dat kan niet. Omdat er op de hele wereld ook maar één licht is. Wat Rembrandt heeft gedaan klopt wel. Het licht komt over de vrouw heen van links, valt op het boek, en zorgt voor net genoeg reflecterend vermogen om haar gezicht nog te kunnen zien. Perfect bedacht. En dat allemaal met één lichtje of in zijn geval waarschijnlijk één raampje.

Ik was echter niet van plan om met een boek voor mijn neus te gaan zitten, maar met de Hasselblad die ik recentelijk ben gaan mogen gebruiken van Henk uit Sprundel. Waarom ik dat zo beschrijf? Dan ga je maar even googelen. Hoe dan ook, ik ben retetrots en blij dat ik wederom met een Hasselblad kan werken en laat dat graag zien. Er is echter een groot verschil tussen een zwarte Hasselblad en wit papier. Een zwarte Hasselblad reflecteert geen licht terug op mijn gezicht. En dat is een groot verschil. Het reflecterend vermogen van een onderwerp.

Je ziet hier dat er geen wonderen van de reflectie van de Hasselblad op mijn gezicht verwacht mogen worden. Maar hoe krijg ik dan dat licht op mijn gezicht. Nou heel simpel, door recht voor de camera een reflectiescherm te plaatsen. Maar ho, wacht even! Toen straks schreef ik nog dat een reflectiescherm nooit recht tegenover het licht mag staan. Nee, dat mag het ook niet, maar ik deed het wel. Maar daarmee is mijn truc nog niet klaar. Als ik niets zou doen dan is het hartstikke fout. En fout wordt nooit goed. Het wordt natuurlijk wat anders als ik doe alsof het licht van het reflectiescherm van iets anders afkomstig is. Van een grote kaars bijvoorbeeld. Rembrandt hanteerde ook trucjes, dus dan mag ik ook wel wat doen.

Als je het reflectiescherm niet zou zien dan is hij er ook niet. Want dan is het echt ineens het licht van de kaars wat mijn gezicht een beetje oplicht. Kijk nog maar een keer naar de foto met alleen de Hasselblad en de kaars. Ook daar doet het reflectiescherm haar werk. Maar je ziet haar niet en daarom is het goed. Licht komt namelijk nooit van twee kanten. De kaars was een heel belangrijk element om het ontbrekende boek van Rembrandt op te lossen. Anders had ik dit nooit kunnen maken. Over de oplossing ben ik tevreden. Maar er komt nog meer.

Vervolgens nog een beetje doorpielen met hoeveelheid flitslicht en de stand van het licht. Valt niet mee in een “te kleine” studio. Maar het gaat wel. Het licht bijvoorbeeld moest nog verder naar achteren, richting de achtergrond, omdat er maar licht op mijn voorste oor bleef vallen. En iedere cursist van mij weet het: Een oor is geen gezicht. Dus lamp weer verplaatsten, scherm wat het licht tegenhoudt ook en zo maar doorplaatsen van het licht. Reflectiescherm wat verder weg of dichterbij. Het is het spelen met dit soort variabelen. En als dan alles naar wens is dan kan de echte foto gemaakt worden.

Alles klopt nu. 6700K, witbalans verschuiving groen +3 ,S-1 Flits vermogen 3+1/3 (Bowens) F/4 en een 1/4 sec belichting. Totaal van geen enkele waarde deze gegevens omdat iedere studio anders is en camera’s en objectieven ook trouwens. Hoe dan ook dit is de sfeer die ik voor ogen had? Nee totaal niet, maar verder dan dit kwam ik niet. Het lijkt een beetje op het schilderij van Rembrandt. Een beetje, meer niet. Die magische sfeer heb ik niet kunnen pakken. Maar ik weet ook waarom. Dat iets niet lukt is niet erg. Maar het is wel fijn om te weten waarom.

De kleding is ten eerste een groot gemis. De kleding in het schilderij van Rembrandt is zo enorm bepalend voor de sfeer, net als het boek. Maar de juiste kleding opzoeken had ik nu net even geen zin in. Ik heb er van geleerd dat zonder de juiste kleding het een parodie wordt. Even op een middagje een leuk kerstgroet in elkaar draaien was de gedachte. En dat is ook wel gelukt mits je niet het origineel er niet naast houdt. Dus iedereen een lekkere kerst en nieuwjaar toegewenst en voor dat doel is het een prima foto. Voldoet aan alle basis principes en met mooi licht. Want daarvoor ben ik heus wel tevreden. Een schilderij namaken van Rembrandt is best wel een kuiten bijter. Zeker als je zoals ik geen zin hebt om de juiste kleding erbij te zoeken en essentiële zaken als het boek vervangt door iets anders.

Ik heb het mijzelf aangedaan en daarom heb ik niet de sfeer “echt” kunnen pakken. Ieder onderdeel van een foto doet ertoe en draagt bij aan het totaal. Daarom heb ik de verschillende problemen in deze foto besproken. Hier zijn jullie antwoorden, Rudy, Jan en Winnie. Dit is wat jullie wilden weten of waar je nieuwsgierig naar was. Eigenlijk zou ik hem nog een keer moeten maken. Maar dan wel met de kleding en het boek. Ik weet zeker dat ik wel de sfeer kan neerzetten, maar dan moet je geen dingen gaan veranderen koekenbakker zeg ik dan tegen mijzelf.

Ik heb weer een leuk middag gehad. Dit is voor mij ook studeren en oefenen. Ik heb weer geleerd. Ik baal nooit van mislukkingen. Volgende keer doe ik het weer anders. En van fouten word je beter. En dit is nog steeds de voor studie van het Joodse Bruidje wat ik wil gaan maken van Babs en van mij. Nu weet ik zeker dat we echt wel de juiste kleding nodig hebben.

En misschien is wel het allerleukste… Altijd wordt alleen maar geshowd hoe goed iedereen is en hoe fantastisch het is wat ze maken. Nooit worden de trucs of geheimen gedeeld. Ondanks dat het geen super foto is geworden zit er voor iedereen vele lessen in. Een foto die fout en goed tegelijkertijd is. Dat kan ook. De mooiere komt er nog aan. Dit was slechts een kleine studie voor het echt werk. Het Joodse bruidje.